Na een tip van een goede kennis heb ik het boek Winteren, van Katherine May, gekocht. Een boek over, de titel zegt het al, over de winter, maar veel meer nog een boek over ons, over de mens en hoe wij rampspoed van ons af duwen. Een boek over het waanidee dat vooruitgang een liniair proces is, dat het altijd beter moet gaan, dat wij altijd moeten streven naar meer. May houdt ons voor dat ons leven veel meer een cylisch proces is. Een proces van gaan, gas terug nemen, rusten en weer gaan, om het simpel te houden. Net als eekhoorns, druk zijn met het aanleggen van een wintervoorraad en om het dan in de winter rustig erg aan te doen. Wij mensen zijn het hele jaar druk, stil stand is achteruit gang, hoor je dan ook regelmatig. Wij hebben afgeleerd om een pas op de plaats te maken, om even afstand te nemen van alles om ons heen.
Over afleren gesproken. In onze drang naar verder, naar meer hebben wij veel afgeleerd. Vooruitgang komt met gebreken. Na de tzunamie in 2004 bleek dat veel mensen in de kustgebieden waren omgekomen. Bij het ontbreken van een tzunamie waarschuwingssysteem, waren veel mensen te laat gevlucht. De dieren hadden dit beter voor elkaar. Zij hebben een soort intern waarschuwingssysteem, een soort collectief geheugen, dat maakte dat zij adequaat handelen op basis van signalen die zij opvangen. Waar wij denken dat wij vooruit gaan, zouden wij ons af moeten vragen of er geen sprake is van degeneratie. Wij kloppen ons zelf vaak op de borst. Kijk ons eens, maar is dat ook terecht? Zijn wij niet gewoon steeds meer egoistische solisten geworden, die in de loop der tijd van alles hebben afgeleerd en zijn vergeten?
Katherine May maakt in haar boek enkele malen de vergelijking met de dierenwereld.Zo maakte zij ook de vergelijking met een bijenvolk. Een bijenvolk als organisme, losse onderdelen die tot in perfectie samenleven en samenwerken. Wij het lezen van deze vergelijking moest ik terugdenken aan een verhaal dat ik zelf jaren geleden heb geschreven, waarmee ik in België zelfs een prijs heb gewonnen. In dat verhaal maakte ik de vergelijking tussen het menselijk lichaam en Europa. Ons lichaam is ook een samenspel van nauw samenwerkende organen, die op hun beurt weer bestaan uit cellen. Elke cel heeft een kern met daaromheen een celwand. Een ongebreidelde groei van de cel, leidt tot problemen met de celwand. Net als bij een fietsband die je, tijdens het plakken van je band, veel te hard oppomt, dan wordt de buitenwand dun, met alle gevolgen van dien. In mijn verhaal over de celdeling, een pleidooi om oog te hebben voor de celwand, die overigens doorlaatbaar is, maar ook voor de celkern. In het verhaal ook een metafoor over een kampvuur en het feit dat mensen die direct om het vuur zitten zich het best warm hebben, terwijl de mensen die achteraan zitten, de warmte minder voelen en het kampvuur soms in het geheel niet meer kunnen zien. De metafoor vertaalt naar Europa, de boer in Roemenië zullen veel minder de voordelen van een verenigd Europa ervaren dan de mensen die dichter bij de kern zitten. In de metafoor van het bijenvolk zien wij nog iets anders, namelijk de rol van de koningin. Het bijzondere aan het bijenvolk is dat bijen allemaal een eigen taak hebben maar niet te beroerd zijn om taken over te nemen. De bijen die buiten de kast gaan, zijn ook het beste beveiligd em hoe ouder de bij, hoe beter beveiligd. Ik wist dit niet, maar als de prik van een bij enorm veel pijn doet, weet je zeker dat het een oude, ervaren bij is. Toch is een bijenvolk niets menselijks vreemd. Want, in belang van het grotere, kan een oude, zwakke bij verstoten worden. Als ze niet meer nuttig zijn, dan wordt de bij gewoon de toegang tot de bijenkast ontzegd.
Je zou het kunnen vergelijking met wat de Nazi's deden in de Tweede Wereldoorlog, gehandicapten en, zoals zij dat noemde, de associale, werden in concentratiekampen gestopt. Ook nu zien wij, als de oplossing om de samenleving open te houden, het wegstoppen van de kwestbaren in de samenleving. May roept dan ook op om geen bij te zijn. Mensen hebben het vermogen om met teleurstellingen om te gaan, er weer bovenop te komen, om beloning uit te stellen. Onze samenleving is oneindig complexer, met alle mogelijkheden en onmogelijkheden, hebben wij oneindig veel keuzes. Wij moeten het alleen zien en nog doen.
