Kwaliteit van zorg

In mijn timeline op Twitter kwam afgelopen week een berichtje voor mij van een verpleegkundige die oprecht apetrots was op haar nog jonge collega. Deze collega bleek een net afgestudeerde VIG-er van net 19 jaar. Zij draaide in haar  eentje een afdeling van 30 cliënten met in de laatste stadium van dementie. Natuurlijk moet je trots zijn op deze collega. Ga er maar aan staan, je komt koud van school en je hebt de verantwoordelijk voor de zorg van 30 cliënten met een complexe zorgvraag.

Op de tweet van deze trotse verpleegkundige kwamen een hoop reactie. Zo waren er lezers die het over grens van de kwaliteit van zorg vonden gaan. Er waren ook lezers die aangaven dat dit doodnormaal was en dat anderen echt niet wisten waar zij het over hadden.

Ik heb zelf in de jaren 80 van de vorige eeuw de opleiding tot psychiatrisch verpleegkundige afgerond. Overdag stond ik alleen op een groep van 12 cliënten. 's Nachts echter had ik, samen met nog één collega de verantwoordelijkheid over zo'n 120 cliënten, welke ook nog eens woonde in 4 woningen waarvan er een drie woonlagen telde. In het begin stond hier nog een nachthoofd boven. Iemand met wie je kon afstemmen, iemand die er ter assistentie kon inroepen. Of dit verantwoord was? Het ging vaak gewoon goed, laten wij het daar op houden. Of dit nu de kwaliteit van zorg was die je wilde leveren? Ik heb er wel zo mijn gedachten over gehad. Daar tegenover stond dat ik die verantwoordelijkheid gedurende de nacht geweldig vond. Later verviel de functie van het nachthoofd en had ik, als ik dienst had, als EVV-er ook de eindverantwoordelijkheid over nog enkele afdelingen. Of dit verantwoord was? Ja, daar kan je kritische vragen bij stellen. Ook hier geldt dat het toch vaak goed ging.

Ik heb mijzelf regelmatig afgevraagd of ik hier, onder deze condities, zelf opgenomen wilde worden of dat ik zou vinden dat mijn ouders op deze wijze zorg zouden moeten kunnen krijgen. Regelmatig kwam ik tot de conclusie dat ik, als ik het dan op mijzelf betrok, hier niet positief op kon antwoorden. Zo heb ik ooit een man met terminale longkanker alleen moeten laten nadat ik hem morfine had gegeven. Hij was als de dood om alleen dood te gaan en vroeg mij of ik even bij hem kon blijven. Dit deed ik natuurlijk, tot het moment dat mijn collega belde met de vraag of ik terug kon komen omdat een andere cliënt tot op het bot gespannen in kantoor stond en dreigde alles kort en klein te slaan. Uiteindelijk is het agressie incident goed afgelopen is is de man met longkanker niet alleen en niet in mijn dienst overleden. Als je het echter wel beschouwd is dit eigenlijk een volstrekt onwenselijke situatie.

In mijn opleiding tot verpleegkunde heb ik op een opname afdeling oudere psychiatrie gewerkt. Daar draaide als verpleegkundige alleen de nachtdienst en was het aantal cliënten ook aanzienlijk. Ook daar ging het altijd goed. De cliënten sliepen en als je de kans had dat ze uit bed zouden komen met alle gevolgen van dien dan waren daar bedhekjes en Zweedse banden. Sommige mannelijke cliënten hadden ook een condoomkatheter. De nacht waren rustig en mocht er een cliënt uitkomen, de afdeling was open, maar de kliniek niet. Dat er mensen uit bed kwamen viel ook nog wel mee want de meeste hadden het nodige aan avondmedicatie.

Ik heb mij in die periode eerlijk gezegd nooit afgevraagd of ik al de cliënten er bij brand ook snel uit zou kunnen krijgen. Zou dan dan een voor  een met bed er uitrijden worden of zou ik iedereen gaan wekken om de mensen daarna een voor heen naar buiten te begeleiden en wie zorgt er dan buiten voor dat niemand het pand weer inloopt omdat ze toevallig wat vergeten zijn? Hoe zou gaan als er ook nog sprake was van een trappenhuis en meerdere woonlagen, waarbij de lift dan bij brand niet gebruikt mocht worden?

Wat is kwaliteit van zorg en wanneer kan je stellen dat je over de rand gevallen bent?
Op de website van Vilans staat de volgende tekst, noem het een definitie:
"Met cliënten, familie en andere zorgprofessionals in gesprek gaan over wat goede zorg betekent. Dát is werken aan kwaliteit."

Op de website van de vereniging van verpleegkundige en verzorgende staat een soortgelijke tekst.
In ons werk zijn we dagelijks onderdeel van het leven van patiënten of cliënten. Zij vertrouwen ons de zorg toe. Sta jij er wel eens bij stil waar jij het verschil maakt?

Vraag jij je wel eens af of je goede zorg hebt geleverd? Of juist waarom de zorg die je geleverd hebt de goede zorg voor die specifieke patiënt is geweest? Waar maak je dat uit op? Waar baseer je je handelen op? Zijn dit onderwerpen van gesprek binnen jouw team?

Kwaliteit lijkt op deze wijze een vrij subjectief begrip. Heb het er met elkaar over, trek daar conclusies uit en dan is het goed. Verbetering van kwaliteit wordt zo het samen overleggen over  wat je nu een betere kwaliteit vindt en daar dan naar toe werken. Laat ik dan de knuppel in het spreekwoordelijke hoenderhok gooien. Met 1 verpleegkundige een groep van 30 cliënten met een complexe zorgvraag begeleiden is niet een fantastische uitdaging maar is ver over de rand van wat je de kwaliteit van zorg zou kunnen noemen. Niet omdat het niet zou kunnen en dat het niet omdat het toch wel een keertje mis kan gaan, maar omdat je het niet zou moeten wensen, niet voor voor je ouders en niet voor jezelf als je later oud bent. In de zorg gaat het om de menselijke maat en niet om massa productie.