Pavlov reactie

De afgelopen dagen kan je geen krant open slaan of de ellende spatte van het blad. Een aanslag in Nice, een aanslag in Munchen, een aanslag in Ansbach, tussen door nog een coup in Turkey en tot slot vanochtend een aanslag in een kerk even ten noordwesten van Parijs. Zelfs als er geen link is met IS, wordt deze in de berichtgeving door menig journalist toch veronderstelt. Zo wist Rudi Vranckx na de aanslag in München te melden dat de politie geen relatie zag met Moslim terrorisme, maar dat hij toch moest concluderen dat de aanslag vooralsnog niet door IS was opgeëist.

In een ingewikkelde wereld is het fijn om de wereld zwart wit te zien, om de wereld te kunnen onderverdelen in grofmazige eenheden. Na de aanslagen op 9/11 deed George Bush dit al door te stellen dat wat je er ook van vond, of voor of tegen de VS was. Op 9/12 werd de wereld in twee kampen verdeeld. Ruimte voor enige nuance was er niet. Ruimte voor introspectie, de tijd nemen om in de eigen spiegel te kijken, was vanaf die dag verdwenen. Bij een aanslag is de Pavlov reactie dat de daders Moslims moeten zijn en dat IS er achter zit. De eerlijkheid gebied bij te zeggen dat IS ook regelmatig aanslagen opeist. Er is een soort vicieuze cirkel. Er wordt een aanslag gepleegd, de verwachting is dat IS achter de aanslag zit en zij claimen de aanslag dan ook prompt, waarna de reactie daarop dat ook steevast is dat dit een oorlogsverklaring is aan het betreffende land die dag beloven nog harder te aan bombarderen. Dit bombarderen leidt dan weer tot meer aanslagen en de cirkel is rond.



De aanslag in München werd niet opgeëist door IS. De dader had andere inspiratiebronnen. De dader was gefascineerd door kruisridders en door Andres Breivik. Breivik was de man die in Oslo en op Utoya, een eiland nabij Oslo, tientallen jongeren van de Noorse Arbeiderspartij had omgebracht. In Noorwegen destijds geen staatshoofd die direct een zwarte lijst klaar hadden liggen, mensen liet oppakken men vermeende sympathieën met de dader. Geen president die de oorlog verklaarde of riep dat je of voor of tegen zijn aanpak moest zijn. Noorwegen bleef rustig. Ik vond dit bijzonder maar heb mij destijds wel verbaasd.

De dader van de aanslag in München was een wat a-typische jongen. Hij was depressief, had onder behandeling gestaan van een psychiater en was geobsedeerd door Breivik. Vrijwel vijf jaar na de aanslagen van Breivik in Oslo pleegde deze jongen de aanslag in het winkelcentrum in München. Geen moment ging het in de media over waarom deze jongen depressief was, waarom deze jongen tot zijn daad was gekomen. In de Volkskrant van 22 juli j.l. een interview met Björn Ihler, een van de overlevende van het drama op Utøya. Ihler zegt in het interview ondanks de aanslag, het verlies van veel vrienden, geen haat te koesteren. Hij wil geen energie steken in de persoon Breivik. Hij beschrijft dat hij direct ná de aanslag getraumatiseerd te zijn geweest. Hij kon niet begrijpen waarom Breivik hem wilde vermoorden. Al vrij snel daarna is hij het door Breivik geschreven manifest gaan lezen. Hoewel zijn gedachtes haaks stonden op die van Breivik bleek er ook een zekere logica te zitten in het geen Breivik had opgeschreven. Volgens Ihler steven alle extremisten een hoger doel na, zij strijden voor een ideaal. Het beangstigde Ihler dat wij terroristen steeds weer wegzetten als monsters, als gekken, daarbij zoals ik, in Lof-der-Zotheid al schreef, voorbijgaand aan het feit dat de ander ook een mens is. Monsters zijn niet op het rechte pad te brengen, mensen soms wel. Als wij de ander nu eens zouden zien als volwaardig mens, eens zouden nadenken voordat wij reageren. Iets minder testosteron in onze besluitvorming, zou de wereld wellicht iets mooier worden.