De psyche van de keeper

"Ja, jammer van die laatste bal, daar zat hij toch naast. Dan verlies je wel de wedstrijd."

De keeper gaat na de wedstrijd over de tong. Een misser en het is een doelpunt voor de tegenpartij. Ik hoor het aan. Ik heb zelden een spits horen zeggen: “God ja, we hebben inderdaad verloren doordat ik die levensgrote kans miste.” Keepers zijn zelden of nooit tevreden. Zij trekken bijna automatisch het boetekleed aan. Van der Hart van Go Ahead Eagels werd publiekelijk aan de schandpaal genageld na het missertje tegen Ajax. Hij stond daarna gewoon voor de camera en de week daarna weer onder de lat. Respect!!

Bij een spits of een middenvelder die het duel verliest, spreek je van balverlies. Bij een verdediger wordt het al problematischer, want een fout van de verdediger brengt de tegenstander direct in scoringspositie. Een misser van de keeper is vaak direct een doelpunt. Keepers mogen geen fouten maken, spelers wel. Tenminste zo lijkt het. De keeper moet mentaal sterk zijn. Direct na een doelpunt moet hij er weer staan, klaar voor de volgende actie. Keepers zijn vaak eenlingen in het team. Hij viert zijn eigen feestje bij een doelpunt van zijn team. Op training heb je zo van die oefenvormen, afwerken op de goal. De trainer zegt soms ook letterlijk; "het is geen oefening voor jou". Het is vrij schieten op de goal, zonder verdedigers, een soort prijsschieten met de eigenaar van de schiettent die voor de target blijft rondlopen. Je moet het maar leuk vinden. De prestatiedruk op keepers is enorm. Een fout is fataal. In 2009 sloeg het bericht dat de Duitse topkeeper Robert Enke zelfmoord had gepleegd in als een bom. In reactie hierop bekende Hans van Breukelen ook wel eens met deze gedachte had rondgelopen. Ook Jelle ten Rouwelaar kon zich identificeren met Enke. Hij denkt niet met plezier terug aan Enschede. Ook Edwin van de Sar benoemde dat zijn periode in Italië zwaar was. In die periode heeft hij een aantal keren overwogen om te stoppen.

Keepers onderling hebben samen ook iets. De keepersdagen van bijvoorbeeld Frans Hoek appelleren hier ook aan. Bijna een soort zelfhulpgroep voor eenlingen in het elftal.

Arnold Bruggink, een van de mensen die de kist van Robert Enke droeg, heeft zich vaak afgevraagd waarom dit kon gebeuren. Hij vindt dat de voetbalwereld nog maar weinig snapt van de psyche van de mens. Zoeken binnen een teamsport, waar samenwerking zo belangrijk, naar een zondebok is per definitie gedoemd te mislukken.

Cruciaal is in mijn beleving het denken in termen als falen. Iets wat de keeper, wat keepers zelf doen, maar wat ook spelers, trainers en supporters niet vreemd is. Als falen in absolute zin gelijk wordt gezet met niet goed genoeg zijn, dan is er sprake van een fixed mindset. De keeper wordt daar niet beter van en in het verlengde hiervan het team niet. Uitgaan van fouten bieden een mogelijkheid tot verbetering; dit zijn de uitdagingen. Fouten maken mag, nee fouten maken moet. Spaans onderzoek wees ook uit dat het werken met taakgerichte doelstellingen leiden tot meer groepscohesie in het voetbal. Onderzoek waarom de fout gemaakt wordt en maak een plan ter verbetering. Betrek de keeper tot slot ook bij het feestje. Een keeper moet niet alleen zijn feestje vieren na een doelpunt van zijn eigen team. Het is zo enorm belangrijk om succes met z'n allen te vieren! Voetbal is een teamsport, iedere schakel in het team is belangrijk. Niemand uitgezonderd.

Ik hoorde tot slot laatst een trainer zeggen dat verdedigen vooraan begint en dat is natuurlijk zo. Ook hier geldt echter iemand dat aanrekenen als een fatale fout niet leidt tot een betere uitvoering een volgende keer. Gisteren werd langs de lijn nog gezegd dat Positief Coachen moeilijk is. Misschien is dat zo, maar moeilijke dingen zijn er niet om te laten, moeilijke dingen zijn een uitdaging.