Jezelf overbodig maken

"Voor creativiteit en vernieuwing heb je mensen nodig die geloven in groei, mensen met een groei mindset," aldus een HRM manager recent op Twitter. Nu wordt van mij gezegd dat ik een groei mindset heb, een blik voorbij de horizon heb, iemand die buiten de kaders kan denken. Vanuit die scoop kan ik de organisatie ook zien, zonder mij. Ik ben niet onmisbaar en volgens mij is niemand onmisbaar. In dat misbaar zijn zit ook mijn overtuiging dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen proces. Veranderingen zullen ook pas dan beklijven, als iedereen verantwoordelijkheid neemt voor die verandering, als iedereen er ook werkelijk in geloofd. Opgelegde veranderingen, top-down besluitvorming, zijn gedoemd, vroeg of laat te mislukken.


Ergens voorgaan, je ook werkelijk eigenaar maken van de situatie vraagt verantwoordelijkheid en verantwoordelijkheid nemen vraagt zelfvertrouwen. Vertrouwen ontwikkel je niet door iemand door te zagen over iedere gemaakte fout. Als je dit als leidinggevende maar vaak genoeg doet, zal niemand zich nog ergens verantwoordelijk voor voelen.

Ik ben ooit, eind jaren 80 van de vorige eeuw, opgeleid als verpleegkundige. Ik weet wat het is om op de werkvloer te staan. Ik weet wat het is om na een drukke werkdag nog je rapportage te moeten doen. Uitgaande van het uitgangspunt dat GB niet stond voor geen bijzonderheden, maar voor geen belangstelling, was je daar nog niet zo snel mee klaar. Voor mij is agressie niet iets van horen zeggen, maar iets wat ik aan den lijve heb meegemaakt. Fysieke belasting was niet zo zeer iets van de sporthal en de sportschool, het was dagelijks werk. In mijn nu 16 jaar als arbo adviseur heb ik mij er hard voor gemaakt om de aandacht voor arbeidsomstandigheden levend te houden. Arbo was niet iets wat in de kast stond. Arbo ging over het dagelijks werk, dat ging over de keuzes die de verpleegkundige, de begeleider, dagelijks maakt in zijn of haar werk. Waarom doe je wat je doet? Arbo gaat over verantwoorde keuze's maken. 

Onze samenleving zit vol met controlemechanisme, wij zijn een geprotocolleerd land. Tot op detail wordt beschreven wat iemand, in welke situatie zou moeten doen en dit wordt dan weer door iemand anders gecontroleerd. Met minder regels, minder administratie, minder controle ook gaan wij weer zelf nadenken. Natuurlijk is het in veel gevallen belangrijk om van de hoed en de rand te weten. Natuurlijk moet je weten wat de risico's zijn en hoe je hier het beste mee om kan gaan, maar blijf vooral zelf nadenken. Te vaak denken wij in targets, in deadlines, in hogere winstcijfers, meer cliëntencontacten. Wij vergeten daarbij dat uitval, dat ziekteverzuim ook het nodige kost. 

Een veilige en gezonde werkplek kan alleen vorm krijgen als wij zelf onze verantwoordelijkheid hiervoor nemen. Niet omdat er allerlei documenten in een kast staan, niet omdat er ergens een Arbo adviseur is, of een Inspectie die dat weer controleert. Laten we terug gaan naar de kern van wat ons drijft en daar verantwoordelijkheid voor nemen. Als iedereen dat doet ...