Als je voor een dubbeltje geboren bent

Sommige mensen hebben echt pech, steeds maar weer kunnen ze net niet mee komen in de klas. Ook in de sport kom je ze tegen, steeds maar weer vallen ze af bij de selectie training.

"Jij bent net niet goed genoeg."  Iets wat deze mensen soms iets te vaak hebben gehoord.
Als je voor een dubbeltje geboren bent, dan wordt je nooit een kwartje, zegt men wel.
Dat klinkt wellicht vreemd, maar vaak is dat waar. Je geboortedatum is wel degelijk bepalend voor iemand schoolcarrière, maar ook voor de vraag of iemand het gaat maken in de sport. Is dit nu iets met horoscopen? Nee, wat je hier ziet is eigenlijk een schoon voorbeeld van oneerlijke concurrentie.

Het zou de moeite waard zijn als de verenigingen eens zouden bekijken wat nu bij het selecteren van spelers werkelijk van doorslaggevend belang is. Het zou ook de moeite waard zijn om de teams binnen de vereniging eens op geboortemaand door te lichten.

Eind vorig seizoen publiceerde Barcelona de leeftijdsverdeling van haar jeugdspelers. Van de 250 jeugdspelers bij Barça is 40% geboren in de maanden januari, februari en maart. Daar tegenover staat dat slechts 5% geboren is in de maanden oktober en november en geen een jeugdspeler geboren is in december. Dit is nu wat men het relatieve leeftijdseffect, ook wel geboortekwartaaleffect noemt.

Telkens wanneer een (jaar) groep wordt uitgedaagd tot een presentatie, waartoe elk van de leden in staat wordt geacht, zie je dat de net iets oudere leden van die groep over het algemeen tot betere resultaten komen dan de jongere. Dit zie je in het onderwijs, dit zie je ook in de sport. Let wel, in de sport werken wij over het algemeen met twee jaars groepen. Het verschil tussen de oudste en de jongste in zo'n twee jaarsgroep kan dus twee jaar zijn.

Begin '83 bezocht de Canadese Paula Barnsley een ijshockeywedstrijd. Waarschijnlijk minder geïnteresseerd in de wedstrijd, nam ze wat meer tijd dan gewoon voor het lezen van het programmaboekje. Het viel haar op dat bij beide teams de meeste spelers geboren waren in de de eerste vier maanden van het jaar, januari, februari, maart en april.

Nieuwsgierig geworden wist zij te achterhalen hoe dit zat voor de gehele NHL, het hoogste competitieniveau. Het bleek dat bij alle teams uit de NHL een duidelijke oververtegenwoordiging was van sporters geboren in het eerste kwartaal. Als je dan weet dat in het ijshockey de peildatum 1 januari is, dan zijn het dus de oudere spelers die geselecteerd bleken te zijn. Daar tegenover stond het geringe aantal spelers dat geboren was in de laatste drie maanden van het jaar. Je kan dus wel degelijk ongelukkig geboren zijn. Bij het WK voetbal voor spelers jonger dan 20 (1992) werd een andere peildatum gebruikt en tijdens dit WK zag je dat er een oververtegenwoordiging was van spelers geboren in de maanden augustus, september en oktober. Nu blijkt uit onderzoek dat je niet kan stellen dat iedereen geboren in de eerste drie maanden na de in de sport vastgestelde peildatum in het voordeel is. Of omgedraaid, iedereen geboren in de laatste drie maanden gewoon pech heeft. Zo is het geboortekwartaaleffect op het hoogste niveau van het Nederlandse voetbal wel vastgesteld, maar op het hoogste niveau van het Braziliaanse voetbal bijvoorbeeld niet. Het voetbal in dit land wordt gekenmerkt door passie, onvoorspelbaarheid en individuele technische klasse. Het kan ook zo zijn dat de visie op een sport in de loop der tijd veranderd, waardoor het geboortekwartaalefect verdwijnt of soms ook weer naar voren komt. Bij het beoordelen van dit fenomeen moet dus niet alleen gekeken worden naar de tak van sport, maar binnen de tak van sport ook naar de manier waarop de sport in een land benaderd wordt. Hoe kijken wij naar onze sport? Wat is belangrijk en wat zou dat betekenen voor de manier waarop wij naar selecteren aan moeten kijken?