De psyche van de keeper

"Ja, jammer van die laatste bal, daar zat hij toch naast. Dan verlies je wel de wedstrijd."

De keeper gaat na de wedstrijd over de tong. Een misser en het is een doelpunt voor de tegenpartij. Ik hoor het aan. Ik heb zelden een spits horen zeggen: “God ja, we hebben inderdaad verloren doordat ik die levensgrote kans miste.” Keepers zijn zelden of nooit tevreden. Zij trekken bijna automatisch het boetekleed aan. Van der Hart van Go Ahead Eagels werd publiekelijk aan de schandpaal genageld na het missertje tegen Ajax. Hij stond daarna gewoon voor de camera en de week daarna weer onder de lat. Respect!!

Bij een spits of een middenvelder die het duel verliest, spreek je van balverlies. Bij een verdediger wordt het al problematischer, want een fout van de verdediger brengt de tegenstander direct in scoringspositie. Een misser van de keeper is vaak direct een doelpunt. Keepers mogen geen fouten maken, spelers wel. Tenminste zo lijkt het. De keeper moet mentaal sterk zijn. Direct na een doelpunt moet hij er weer staan, klaar voor de volgende actie. Keepers zijn vaak eenlingen in het team. Hij viert zijn eigen feestje bij een doelpunt van zijn team. Op training heb je zo van die oefenvormen, afwerken op de goal. De trainer zegt soms ook letterlijk; "het is geen oefening voor jou". Het is vrij schieten op de goal, zonder verdedigers, een soort prijsschieten met de eigenaar van de schiettent die voor de target blijft rondlopen. Je moet het maar leuk vinden. De prestatiedruk op keepers is enorm. Een fout is fataal. In 2009 sloeg het bericht dat de Duitse topkeeper Robert Enke zelfmoord had gepleegd in als een bom. In reactie hierop bekende Hans van Breukelen ook wel eens met deze gedachte had rondgelopen. Ook Jelle ten Rouwelaar kon zich identificeren met Enke. Hij denkt niet met plezier terug aan Enschede. Ook Edwin van de Sar benoemde dat zijn periode in Italië zwaar was. In die periode heeft hij een aantal keren overwogen om te stoppen.

Keepers onderling hebben samen ook iets. De keepersdagen van bijvoorbeeld Frans Hoek appelleren hier ook aan. Bijna een soort zelfhulpgroep voor eenlingen in het elftal.

Arnold Bruggink, een van de mensen die de kist van Robert Enke droeg, heeft zich vaak afgevraagd waarom dit kon gebeuren. Hij vindt dat de voetbalwereld nog maar weinig snapt van de psyche van de mens. Zoeken binnen een teamsport, waar samenwerking zo belangrijk, naar een zondebok is per definitie gedoemd te mislukken.

Cruciaal is in mijn beleving het denken in termen als falen. Iets wat de keeper, wat keepers zelf doen, maar wat ook spelers, trainers en supporters niet vreemd is. Als falen in absolute zin gelijk wordt gezet met niet goed genoeg zijn, dan is er sprake van een fixed mindset. De keeper wordt daar niet beter van en in het verlengde hiervan het team niet. Uitgaan van fouten bieden een mogelijkheid tot verbetering; dit zijn de uitdagingen. Fouten maken mag, nee fouten maken moet. Spaans onderzoek wees ook uit dat het werken met taakgerichte doelstellingen leiden tot meer groepscohesie in het voetbal. Onderzoek waarom de fout gemaakt wordt en maak een plan ter verbetering. Betrek de keeper tot slot ook bij het feestje. Een keeper moet niet alleen zijn feestje vieren na een doelpunt van zijn eigen team. Het is zo enorm belangrijk om succes met z'n allen te vieren! Voetbal is een teamsport, iedere schakel in het team is belangrijk. Niemand uitgezonderd.

Ik hoorde tot slot laatst een trainer zeggen dat verdedigen vooraan begint en dat is natuurlijk zo. Ook hier geldt echter iemand dat aanrekenen als een fatale fout niet leidt tot een betere uitvoering een volgende keer. Gisteren werd langs de lijn nog gezegd dat Positief Coachen moeilijk is. Misschien is dat zo, maar moeilijke dingen zijn er niet om te laten, moeilijke dingen zijn een uitdaging.



Positief coachen niet voor watjes

Ik had net mijn eerste trainerscursus afgerond. Ik heb dat gehele seizoen in een schriftje bijgehouden wat ik zei, bij aanvang van een wedstrijd, in de time-outs, tussen de sets en na afloop van een wedstrijd. Ik schreef verder op hoe er gereageerd werd. Werden spelers boos, reageerde ze teleurgesteld, deden ze echt wat ik vroeg of misschien niet.  Wat duidelijk werd was dat eigenlijk elke speler beter ging spelen na een compliment. Een mega open deur natuurlijk. Opvallend was verder dat sommige spelers echt objectief slechter gingen spelen als ik maar door bleef zagen over de fouten die hij in mijn ogen maakte. Bij hen moest je het soms ook gewoon even niet benoemen dat het niet goed ging. Toch waren er ook spelers die het even nodig hadden om ze, laat ik zeggen, goed aan te spreken op hun gedrag. Wat ook opvallend was dat de kinderen soms echt van de leg waren als ik erg actief tijdens de wedstrijd stond te coachen. Zelfs niets zeggen alleen maar op een op een bordje aanwijzen in welke richting er geserveerd moest worden, was voor een enkeling te veel informatie.

"Je haalt mij dan uit concentratie!" kreeg ik een keer te horen.

Jaren later. Ik zat in de zaal bij een regiotraining van Regio Nieuw Gelre van de Nevobo.
De trainer in de zaal ging, laten we zeggen, behoorlijk te keer. Anderen zouden het enthousiast noemen. Opvallend was dat vanuit dit 'enthousiasme' echt enkele spelers harder gingen werken. Ze werkte zich het snot voor de ogen. Opvallend was ook dat een speler redelijk onthutst de kleedkamer opzocht. Anderen zouden het verdrietig noemen. Na afloop sprak ik de trainer. Voor hem was iedereen gelijk, dus diende je ook iedereen gelijk te behandelen.

Ik loop nu toch al weer wat jaartjes sporthal in sporthal uit, sta ik langs de lijn van menig voetbal veld. Heb ik verschillende dug-outs van binnen en van buiten gezien en als mij een ding is opgevallen, echt niemand is gelijk. Geen mens is hetzelfde. Er is ook geen handboek, omgaan met pubers of hoe kinderen in de basisschoolleeftijd te coachen. De enige rode lijn is wellicht dat iedereen zo op z'n tijd een complimentje nodig heeft. Verder heeft het er alle schijn van dat kinderen niet veel leren als je als coach maar continu de oplossingen aandraagt.

Toen het Positief Coachen voor het eerst in beeld kwam moet ik zeggen dat ik het toch wel een hoog geitenwollen sokken gehalte vond hebben. Ik zag meer in de gedachtegang achter de inzichten van Small en Smith 'Coaches who never lose', werken met doelen waar je wat voor moet doen, maar die haalbaar zijn en onder controle zijn. Inzichten die een uitkomst waren van onderzoek in de NHL, de NBA, in de top van de sport in de VS. Deze inzichten paste ook meer bij mijn eigen ideeën. Ik ben niet zo van lief, leuk en aardig, sport mag ook gewoon hard zijn. Toen ik echter mijn eerste voorstelling van Positief Coachen zag, schrok ik. Ik zag mezelf. Mij, ons, werd een gigantische spiegel voor gehouden. Er werd in de voorstelling een trainer neergezet, die ik herkende. Er werd een vader neergezet die ik kende en dat was niet prettig. Ik dacht en denk goed na over hoe ik trainingen geef, hoe ik coach, over de opvoeding van mijn kinderen. Ik dacht dat nadenken en daar naar handelen goed genoeg was. De spiegel liet zien dat dit niet genoeg was.

Ik blijf nog steeds die trainer, die coach, die vader van zijn sportende kinderen die hoopt dat alles goed gaat, dat ze winnen en ik weet dat je daarvoor gewoon keihard je best voor moet doen, maar het is, net als dat jochie op de voetbalclub laatst over zijn trainer zei:
"Hij denkt verdomme dat wij Manchester City zijn!"

Denk na over wat je doet, houd je zelf regelmatig die spiegel voor, vraag feedback, deel jouw ideeën over training geven, over coaching met andere trainers en coaches. Blijf voortdurend leren, hard werken. Positief Coachen is niet voor watjes, is niet van de geitenwollen sokken, het gaat over het beste uit jezelf en de ander te halen.

Ongeleid projectiel

Gisteren bezocht ik een amateur voetbalwedstrijd, een bekerwedstrijd, een kwartfinale bekerwedstrijd. De wedstrijd was al meerdere keren afgelast, vanwege het weer.

De bezoekende ploeg had veel publiek meegenomen. Ik was iets later, maar hoorde van ver al het geschreeuw. De wedstrijd was net 10 minuten op weg, maar het stond al 2-1 voor de thuisploeg. Op het veld gebeurde van alles, maar het geschreeuw kwam van de supporters. De supporters van het bezoekende team waren niet gelukkig met de scheidsrechter en dat lieten ze merken. Ook op het veld liepen de emoties hoog op. De spelers van de uitploeg waren meer bezig met de scheidsrechter dan met het eigen spel. Hoewel de tegenstander een klasse hoger speelde keken ze dan ook snel tegen een achterstand aan en zelfs nadat zij de gelijkmaker binnen tikte, bleef het gemekker maar doorgaan. De scheidsrechter trok een aantal keren een gele kaart en ook een tweede doelpunt voor de thuisploeg was niet verbazend. Ondertussen op de tribune raakte supporters van de uitploeg in een ruzie met supporters van de thuisploeg. Een oude man, vader van een van de spelers van de thuisploeg werd, onheus bejegend. Er ontstond ook wat verbaal geweld tussen de supporters en de bank van de thuisploeg. De uitploeg ging er niet beter van spelen en ook kort voor rust kreeg de thuisploeg een strafschop.

Na rust bleek dat de coach van de uitploeg zijn licht geraakte spelers er uit had gehaald. Ook het supportersfront van de uitploeg bleek scheurtjes te vertonen. Een enkele supporter had het uitvak verlaten en had een plek elders langs de lijn opgezocht.
"Ik schaam mij werkelijk kapot, " vertelde een vader van een van de spelers van de uitploeg.
"Het helpt niet, je schiet er niets mee op!"

De supporters van de thuisploeg hadden na de rust vrij massaal gekozen om ook op de tribune plaats te nemen. De rust leek weer gekeerd. De uitploeg met na rust de nodige wissels, ging ook beter spelen. Minder commentaar op de scheidsrechter, minder geschreeuw vanaf de tribune. De vader had gelijk. Het ongewenste gedrag op het veld, langs de lijn, leidt niet tot betere prestaties. Het enige waar dit toe leidt is een escalatie van de agressie. De spelers op het veld zijn niet meer bezig met de uitvoering, met het voetbal. Wil je als supporters dus dat de spelers op het veld beter gaan spelen, houd je mond, bemoei je er niet mee.

Nu heeft de coach, invloed op de mater waarin zijn spelers gefocused zijn. Spelers hebben ook zelf  invloed hebben op de mate waarin zij gefocused zijn op de uitvoering, op het voetbal. Supporters kunnen hier ook debet aan zijn. Een speler presteert optimaal als hij gefocused is. Een team presteert optimaal als de individuele spelers bezig zijn met hun taak. Wil je dat je ploeg goed speelt, wil je dat ze winnen? Dan moet je als supporter er voor zorgen dat de randvoorwaarden op orde zijn, houd dus, als het spannend wordt, vooral je mond.

Ontschotten

De tweede seizoenshelft is begonnen. De eerste wedstrijden zijn al weer gespeeld. Op naar een kampioenschap, of hard werkend om degradatie te voorkomen of gewoon meedeinen op de golven van de competitie. Aan het eind van dit seizoen zullen al die spelers weer op moeten voor de selectietrainingen. Dan wordt je weer gewogen en soms te licht bevonden.

Dan worden de teamindelingen bekend gemaakt. Dan is bekend welke spelers in de selectie elftallen mogen uitkomen en welke spelers meer recreatief mogen ballen. Selecteren is niet eenvoudig. Want doe maar eens een voorspelling over het verloop van een wedstrijd, laat staan over het verloop van een seizoen. Blijven al mijn spelers fit, lopen wij niet tegen, al dan niet onnodige, schorsingen aan? Hoe verloopt het seizoen bij de concurrentie? Ook dat is van invloed op het verloop van een wedstrijd, als ook de competitie. Wij maken onderscheid tussen resultaatdoelen en procesdoelen. Bij resultaatdoelen heb je het over kampioen worden, maar ook over niet degraderen. Bij procesdoelen heb je het over aannemen van de bal, het passen van een bal. Stukje moeilijker is dan het 1x raken. Dit soort doelen hebben spelers onder eigen controle en zijn daardoor een stuk uitdagender dan 'Wij moeten vanmiddag winnen van CSV Apeldoorn'. Wij kunnen van CSV verliezen, maar dan is het na afloop maar moeilijk aan te geven wat wij zouden moeten doen om uit wel van CSV te winnen. Is iedereen dan wel fit? Regent het dan minder hard? Is hun beste speler er dan weer bij of? Of is hij geblesseerd of wellicht geschorst? Steekt hun keeper dan een keertje niet in de vorm van zijn leven? Als een speler moeite heeft met passen en trappen, dan kan je als trainer wel zinvolle feedback over geven.  Er is ook niets zo frustrerend als het werken met resultaatdoelen. Het is namelijk een grote loterij. Wil je resultaten behalen, dan zal er gewerkt moeten worden met procesdoelen.

Geboortekwartaaleffecten

Heel recent bleek uit onderzoek dat in de gehele opleiding van PSV wel heel, heel veel spelers geboren te bleken te zijn in de maanden januari, februari en maart. Dit doet de vraag opploppen of een kind geboren in oktober, november of december dan helemaal niets kan. Natuurlijk is dat onzin. Dit zijn echter wel de kinderen die bij al die amateurclubs snel afvallen, met als motivatie "Het was leuk, maar net niet goed genoeg." Als een kind dat nog krijgt te horen heb je mazzel, want het gros van deze selectietrainers kan werkelijk niet aangeven waarom iemand is afgevallen en wat deze speler zou moeten doen om een volgende keer wel geselecteerd te worden. Dit zijn de kinderen die in de A2, de B2, de C2 e.d. terecht komen. Als een kind, geboren in oktober, november of december wél in een selectie jeugdelftal komt, is het echt een talent en het heeft een verdomd goede trainer, die dat ook nog eens zag. Na PSV-gate kregen voornamelijk de scouts de schuld. Dat is natuurlijk niet terecht want die scouts krijgen, tenminste dat mag ik hopen, een helder takenpakket mee van die BVO's waarmee ze de weide wereld in gestuurd zijn. Ik pleitte er al eerder voor om deze scouts eens een nieuw takenpakket te geven en hun jachtgebied te verschuiven van O7 naar O19. Kortom, op zoek naar de Jaap Stams, de Jamie Vardy's.

Self fulfilling prophecy 

Met een verschuiving van doelgroep pakken wij niet die kinderen die wel afgevallen zijn omdat de concurrentie met een speler die twee jaar ouder moordend was. De spelers uit de A2, B2 en C2 hebben wij daarmee niet en dat is jammer. Dit is te meer spijtig omdat veel clubs het ook nog eens zo hebben georganiseerd dat de beter opgeleide trainers op de selectie elftallen staan en deze veelal ook meer trainingsuren maken dan de niet selectie elftallen. Een self fulfilling prophecy  in optima forma. Kinderen die afgevallen zijn omdat zij toevallig geboren zijn in oktober, november of december worden op termijn ook daadwerkelijk de minder goede voetballers omdat ze minder goede trainers hebben en ook nog eens minder trainingsuren maken.

Ontschotten 

Eigenlijk zou je, bij de jeugd, af moeten van selectie elftallen! Ga uit van andere selectie criteria, bijvoorbeeld per wijk of vrienden bij elkaar. Zet op elk elftal goed opgeleide trainers en laat ze evenveel trainingsuren maken. Dit is een traject dat je niet zo maar in gaat. Je moet goed nadenken over wat dan het opleidingsniveau van de trainers, bij elke leeftijdscategorie moet zijn. Je moet het ook hebben over de trainingsuren, de trainingsfrequentie per leeftijdscategorie zou moeten zijn.

Als wij de schotten weghalen, motorisch breed gaan opleiden en pas laat gaan selecteren dan is de kans dat de echte talenten boven komen veel groter.

Coaches die nooit verliezen

Het moet ergens begin jaren 90 zijn geweest. Ik nam deel aan een workshop Coaching, van de Sportacademie Amsterdam. In de klas bekende en minder bekende trainers en coaches, actief in verschillende takken van sport. Het was de eerste keer dat ik hoorde van het fenomeen coaches die nooit verliezen. Ik deelde in de workshop mijn werkwijze, het planmatig werken vanuit een jaarplan, de competitie als sluitstuk van het leren zien en in de wedstrijden dus ook met leerdoelen werken in plaats van resultaatdoelen.

"Jij zou 'Coaches who never lose' moeten lezen, ik denk dat jou dit aanspreekt!" gaf een deelnemer aan.

Hoewel voor mij wedstrijdresultaat niet centraal stond, kon ik in mijn beleving ook verliezen. Dat er coaches zijn die nooit verliezen, ging er bij mij niet in. Coaches die nooit verliezen bleek zijn oorsprong te hebben in de Verenigde Staten. De VS, een land dat ik toch nog altijd zie als het land waar prestaties, waar winnen centraal staat. Uitgebreid wetenschappelijk onderzoek van de Amerikaanse sportwetenschappers Frank Smoll en Ronald Smith (University of Washington, Seattle) onder coaches uit bijvoorbeeld de NBA en de NHL leverde op dat juist die coaches niet bezig zijn met het resultaat, maar juist met het proces, met de uitvoering.  Uit onderzoek naar talentontwikkeling in de sport is gebleken dat talenten meer gericht te zijn op de eigen, individuele vooruitgang, het zelf beter worden, dan met het korte-termijn succes, het winnen van wedstrijden.

Een coach die nooit verliest, is dus een coach die werkt vanuit dat doel van de sporter, namelijk het zelf beter worden dan dat hij gisteren was. Een coach die nooit verliest, is dus een coach die werkt met procesdoelen. Doelen die hij zo formuleert dat ze uitdagend zijn, dat de sporter er iets voor moet doen, maar die ook haalbaar zijn. Een coach die nooit verliest, is dus een coach die de doelen waar hij en zijn sporters meewerken onder eigen controle heeft.

Het ontwikkelingsmodel van de sport, zo is te lezen in 'Coaches die nooit verliezen' heeft een heel belangrijk doel, namelijk het individu te ontwikkelen. Coachen gaat over iemand zelfvertrouwen geven, coachen gaat over iemand uit te dagen grenzen te verleggen. Coachen gaat over het geven van feedback, het schetsen van een nieuwe horizon. Winnen is niet het ultieme doel. Als wij kinderen leren dat het alleen hierover gaat, leren wij kinderen dat fouten maken vreselijk is en alleen daardoor al worden het geen betere sporters. Verliezen is ook niet hetzelfde als falen. Als je soms wedstrijdverslagen leest, artikelen in de media, dan moet je wel tot de conclusie komen dat verliezen dramatisch is. Dit doet afbreuk aan het zelfvertrouwen van spelers en leidt niet tot betere spelers. Succes is ook niet hetzelfde als winnen. Ik kan winnen en toch niet succesvol zijn, simpelweg omdat de tegenstander gewoon nog minder succesvol was. Succes gaat over beter zijn dan dat je gisteren was. Succes is het direct gevolg van het er alles aan gedaan hebben om het beste uit jezelf te halen.

Ik gebruikte als volleybaltrainer jaarplannen, waarbij ik van week tot week de leerdoelen beschreven had. Daarnaast werkte ik met individuele ontwikkelingsplannen, deze waren echt op maat, hiervoor ging aan het begin van het seizoen met ieder kind zitten, vragen wat hij nu wilde leren.  Het maken van een dergelijk jaarplan was in het begin altijd even werk, maar die tijd verdien je in de loop van het seizoen terug omdat je niet steeds behoeft na te denken over wat je nu weer moet gaan doen. Bijkomend voordeel is dat je het trainen los maakt van korte termijn wedstrijdresultaat. Ontwikkeling en spelplezier staat centraal. Een dergelijke werkwijze kan je ook inpassen binnen de vereniging. Elk team een jaarplan en bij de scouting en spelersvolgsysteem worden op basis van de eindtermen de teams samengesteld. Waar ik als trainer ophoud, gaat een volgende trainer verder.

Als resultaten tellen

In een meer dan lezenswaardig artikel ging Michiel de Hoog in op een van de spannendste experimenten in de geschiedenis van het voetbal. In Denemarken wil de Deense voetbalbond, samen met de Deense profclubs en amateurverenigingen, gezamenlijk proberen het  geboortekwartaaleffect te verslaan. Mocht dat lukken dan is dat echt bijzonder.

Al in de jaren 70 van de vorige eeuw bleek uit onderzoek dat het geboortekwartaaleffect voorkwam in het Nederlandse onderwijs. Er bleken, in het speciaal onderwijs, veel kinderen geboren te zijn in de laatste drie maanden voor de peildatum. Zouden de kinderen, geboren in de maanden juli, augustus en september dan gewoon dommer zijn dan de overige kinderen? Hiervoor bleek geen bewijs. Sterker nog, dit fenomeen bleek ook in Engeland voor te komen. Alleen bleken de 'domme kinderen' daar geboren in de maanden juni, juli en augustus. In Engeland bleken het juist de kinderen geboren in september die erg goed scoorde. Dit in tegenstelling tot de Nederlandse situatie waar het juist die kinderen bleken te zijn met de grootste problemen. Voor iemand die goed tussen de regels door kan lezen, de peildatum in Engeland lag één maand eerder, namelijk op 1 september. Ook in de sport bleek er sprake van een geboortekwartaaleffect.

In de NHL bleek er sprake van een geboortekwartaaleffect. In Nederland bleek dat bij Ajax  toch wel heel veel kinderen geboren in de eerste drie maanden van het jaar. Ook in het volleybal bleek dit het geval. Hier speelde nog wel een anders,  het verschil tussen de nationale en de internationale peildatum. Waar de nationale peildatum lag op 1 oktober, lag de peildatum internationaal op 1 januari. Lees hierover het artikel van Daan Krijnen!

Oneerlijke concurrentie

Het geboortekwartaaleffect is eigenlijk, kort door de bocht, een vorm van oneerlijke concurrentie. Kinderen geboren in de eerste drie maanden van het jaar zijn over het algemeen fysiek sterker en geestelijk rijper. Zij lijken daardoor talentvoller. Hoe groter de spreiding, bij kinderen in de groei, hoe groter het onderscheid. Waar het effect in het onderwijs al naar voren kwam, is het vrij helder dat in de sport, waar gewerkt wordt met tweejaargroepen, het effect nog groter is. Want zelfs tweede jaars, geboren in de laatste maanden van het jaar behoren ook dan, vaak niet tot de oudste van de leeftijdscategorie.

Een ander bijkomend probleem realiseerde ik mij nu zo'n 6 jaar geleden. Ik zat voor een 10 minuten gesprek bij de leerkracht van groep 8. Het rekenen van mijn zoon was het onderwerp van gesprek. Waar ik vroeg hoe het ging met mijn zoon, begon de leerkracht mij uit te leggen hoe hij rekenles gaf aan de klas, hoe het met de klas ging. Op het moment dat ik aangaf dat ik slechts 10 minuten had gekregen en niet de vader was van een hele klas, moest de leerkracht even schakelen. Dit herkent natuurlijk iedere trainer. Trainers denken in groepen, niet individuen. Welke teamsporttrainer werkt met individuele ontwikkelplannen? Zelfs het aantal voetbaltrainers dat werkt vanuit vooraf omschreven jaarplannen is laag, laat staan dat dit nader uitgewerkt is naar individuele ontwikkelingsplannen. Trainers denken, net als die leerkracht in grootst gemene delers. Zij gaan net als die leerkracht voorbij aan het feit dat ontwikkeling vooral individueel is. Trainers binnen teamsporten doen er alles aan om van een groep individuen een team te maken, terwijl wij weten, tenminste dat hoop ik, dat de uitdaging van iedere trainer binnen een teamsport is ontwikkeling vooral individueel te benaderen. Waarom anders zouden veel teamsporters die stoppen met hun sport, stoppen met sport en gaan sporters die aan een meer individuele sport doen, na het stoppen met hun sport, veelal een andere sport doen?

Het valt dus ook niet mee om dit probleem op te lossen. Wij hebben 'willen winnen' in onze genen en dat moet er al heel, heel jong, in gepompt worden. Daarbij is het heel moeilijk om voorbij onze horizon te kijken. Het is enorm moeilijk om je als trainer te realiseren dat je ook maar een passant bent. Tot slot is het heel lastig om ontwikkeling individueel te zien. Tel daarbij op dat er nog steeds een vastgeroeste gedachte is dat echte talenten echt wel boven komen drijven en je hebt het recept tot een amper op te lossen probleem.

Het klinkt allemaal fantastisch en ik hoop echt dat de KNVB de BVO's zo ver krijgt dat wij hier vergelijkbare stappen kunnen zetten. Toch ben ik niet optimistisch. Een sport waarvan de vaandeldragers de eigen bond verwijten dat zij het winnen uit het voetbal hebben gesloopt, zal geen maatregelen nemen die er toeleiden dat er wedstrijden worden verloren. Als een willekeurige voetbalvader die zijn zoon succes wil wensen zegt:

"Wel winnen hè!" dan is er nog een wereld te winnen.

Het blijkt niet zo eenvoudig om dit probleem op te lossen. Op de eerste plaats zijn wij niet zo heel goed in om naar de toekomst te kijken. Van een kind dat op 9-10 jarige leeftijd goed is, is het maar helemaal de vraag of dat kind ook zo goed is als hij 19-20 jaar oud is. Hoe jonger een kind gescout wordt hoe moeilijker dat voorspellen natuurlijk is. In de sport kijken trainers vaak niet verder dan, als je geluk hebt een seizoen. Trainers bekijken met welke spelers zij kunnen scoren, kampioen kunnen worden. De trainer van de Jo9-1 is in het geheel niet bezig met de vraag of een speler die hij selecteert op dit moment misschien nog niet echt goed is, maar straks wel in het eerste of misschien nog wel hoger zou kunnen komen. Dat vraagt van elke individuele trainer dat hij beseft dat hij slechts een passant is, onderdeel is van een proces waarbij niet de trainer maar het sportende kind centraal staat.

Denken in groepen

Denemarken

Toch gaat men dat in Denemarken proberen, zo is te lezen in het laatste artikel van Michiel de Hoog. Flemming Berg, hoofd Ontwikkeling van de Deense voetbalbond vindt het niet langer te verkopen dat kinderen het niet redden omdat ze per ongeluk in een verkeerde maand geboren zijn. Waar in ons land, de afgelopen 30 jaar geen maatregelen genomen zijn en wij om de zoveel tijd concluderen dat het wel heel erg is maar wij daarna rustig doorslapen, worden er in Denemarken, door de bond maatregelen genomen. Sinds 1 januari gaan Deense BVO's, maar ook de omringende amateurclubs selectieteams samenstellen die 'geboortemaandneutraal" zijn. Hiervoor is een quota voor afgesproken. Dit komt er op neer dat minimaal de helft van de jongens in al die ploegen afkomstig moet zijn uit de tweede helft van het jaar. Dit is natuurlijk een geweldig experiment, maar los dit het probleem van het geboortekwartaaleffect op? Kunnen trainers, scout überhaupt de korte termijn resultaten loslaten om te komen tot resultaten op de langere termijn. Levert dit op de lange termijn ook betere voetballers op?

Ik moet eerlijk zeggen dat ik eind jaren 90 ook dacht dat het werken met quota een oplossing zou zijn. In een artikel dat ik destijds voor de Volley Techno schreef, onder de titel 'Als je voor een dubbeltje geboren bent' beschreef ik het opdelen van een leeftijdscategorie in vier halfjaar groepen. Trainers zouden dan per half jaar een zelfde aantal spelers moeten selecteren. Deze groepen zouden dan ook op verschillende tijden gezien moeten worden, om vergelijken zoveel mogelijk tegen te gaan. Ik had zelfs het idee dat deze selectietrainingen dan ook niet door de trainers uitgevoerd diende te worden die er dat seizoen daadwerkelijk mee zouden gaan werken. Zoals in het artikel van De Hoog terecht wordt benoemd, zitten hier bijeffecten aan deze werkwijze. Zo kan het gebeuren dat je een speler af laat vallen vanwege het quota en niet omdat hij op de langere termijn niet goed genoeg zou zijn. Omgedraaid zou er ook een speler door kunnen komen, omdat je binnen het quota in dat half jaar nog een speler moet selecteren. Er zit echter, zo lees je in het artikel, een dieper liggende gedachte achter. Doordat BVO's verplicht zijn met die quota te werken, moeten amateurclubs waar gescout wordt, dit ook op deze wijze organiseren.

Wat ik in mijn laatste blog al als idee benoemde, moeten de BVO's in Denemarken de amateurclubs clubs daadwerkelijk gaan ondersteunen, zij moeten helpen met het opleiden van interne scouts. De Hoog noemt dat in zijn artikel een nationaal deltaplan in talentherkenning. De Deense initiatiefnemers benoemen dat het een enorme klus gaat worden. Een van de redenen waarom het een klus gaat worden is dat teams die kiezen voor jongere kinderen vaker zullen verliezen. Houden ze dat vol? Houden ze, zo gaat De Hoog verder, het vertrouwen dat de ze de juiste spelers hebben geselecteerd?

Wat is talent? Waar gaan ze opletten? Dit zal onherroepelijk leiden tot discussie en wellicht tot conflict, maar is dat een probleem? Misschien is dit wel goed, want wat is dus een talent? Waar letten trainers echt op bij het selecteren? Ga hier nu eens juist de discussie over aan! Met het instellen van keiharde quota is men er nog niet in Denemarken. Er zijn in Denemarken meer acties in gang gezet. Lees hiervoor vooral het artikel van Michiel de Hoog: Het geboortemaandeffect verpest het voetbal. Denemarken doet het anders

Hockey Visie

Wij zijn in Nederland niet te spreken over alweer een WK waaraan wij niet deelnemen. Wij zijn niet te spreken over de prestaties van de Nederlandse clubs op Europees niveau, maar kennelijk gaat het nog niet slecht genoeg.

Ik moest even terugdenken aan een artikel dat ik las in het blad HockeyVisie. In het artikel een stappenplan voor de mentale begeleiding van jeugdige sporters. Per leeftijdsfase werden de kenmerken van die fase benoemd, met de daaraan gekoppelde handvatten voor mentale begeleiding. Het stappenplan begint, net als bij de jeugdopleiding van PSV, met de fase FUNdamentals. Het gaat hier, voor de jongens, om fase van 6-9 jarigen. Meisjes zijn iets eerder klaar. Het stappenplan sluit af met de fase "Training to compete". Dit is fase waarin de competitie, het winnen, geleerd moet worden, belangrijk wordt. Voor jongens heeft met het dan over de leeftijd 16 tot en met 19 jaar. Ook hier zijn de meisjes weer iets eerder klaar. Waarom toch zou de fase "Training to compete" zó laat in naar voren komen in dit stappenplan?

Als resultaten tellen ...

De bank is mijn redding

Vroeger zei ik vaak tegen mijn wisselspelers, dat zij mijn beste spelers waren. Want als je wel beschouwd, wanneer zet je veelal een wisselspeler in? Als het minder goed loopt met je team. Wat verwacht je dan eigenlijk van deze wisselspeler? Dat hij het tij weet te keren. Dat hij het beter doet dan de speler die je oorspronkelijk in de basis had gezet. Nu is dat natuurlijk een dooddoener eerste klas, want welke coach zet nu werkelijk zijn echt beste spelers op de bank, behalve dan wellicht tegen een onthutsend zwakke tegenstander. Ook van Bronkhorst startte vanmiddag gewoon met zijn beste 11 spelers. Never change a winning team, maar waarom zou je niet terug willen vallen om een geweldige topper op de bank. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat Feyenoord natuurlijk Kuyt op de bank had, maar die zit ook niet voor niets op de bank.

Hoe win je nu een wedstrijd en welk wisselbeleid past daarbij. Ik ging vroeger uit van het principe dat iedereen, over een heel seizoen, evenveel speelde. Volleyballen leer je door het te doen, niet op de bank. Dat betekende niet dat Iedereen ook in elke wedstrijd evenveel speelde. Het kon zelfs gebeuren dat iemand uiteindelijk niet speelde. Ik paste mijn basisteam aan, aan mijn tegenstanders. Als wij tegen een minder goede tegenstander speelde, dan startte ik met een andere basis, dan tegen de nummer 1. Behalve het winnen van de wedstrijd zijn er natuurlijk legio andere redenen te bedenken die bepalen wat jouw wisselbeleid is. Je zou er ook voor kunnen kiezen om jongere spelers in te passen. Die kan je, bewust in zetten tegen juist de sterkere tegenstanders. Je kan ze ook en ook net zo bewust inzetten tegen minder goede tegenstanders.

Welk wisselbeleid je ook toepast, leg uit wat je doet. Waarom staat iemand in de wissel, waarom haal je iemand er uit of zet je iemand er in. Leg uit wat je doet. Coachen is communiceren, met je basisspelers, maar óók met je wisselspelers.